ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΣΕ ΑΤΟΜΕ ΜΕ ΕΛΚΩΔΗ ΚΟΛΙΤΙΔΑ ΚΑΙ ΝΟΣΟ ΤΟΥ CROHN

Ποιες Θεραπείες χρησιμοποιούνται στις ΙΦΝΕ;

Οι περισσότερες θεραπείες για τις Ιδιοπαθείς Φλεγμονώδεις Νόσους του Εντέρου (ΙΦΝΕ) είναι είτε φαρμακευτικές, είτε χειρουργικές. Πολλά φάρμακα χρησιμοποιούνται στη θεραπεία και των δύο μορφών των ΙΦΝΕ – Νόσο του Crohn και Ελκώδη Κολίτιδα. Όταν η χειρουργική επέμβαση χρησιμοποιείται για να αντιμετωπίσει τις ΙΦΝΕ, υπάρχουν εξειδικευμένες μέθοδοι που εφαρμόζονται ανάλογα με την πάθηση. Η χειρουργική επέμβαση χρησιμοποιείται αφότου έχουν αποτύχει όλες οι άλλες ιατρικές επιλογές.

Φάρμακα

Επειδή δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή θεραπεία για τις ΙΦΝΕ ο σκοπός της φαρμακευτικής αγωγής είναι να καταστείλει τη φλεγμονή. Με αυτό τον τρόπο επιτυγχάνονται δύο σημαντικοί στόχοι:

1. Δίνεται ο απαραίτητος χρόνος στους ιστούς του γαστρεντερολογικού σωλήνα που έχουν τη φλεγμονή να θεραπευτούν.
2. Μειώνονται τα συμπτώματα (όπως ο πυρετός, η διάρροια, οι πόνοι στην κοιλιά, οι κενώσεις με αίμα κλπ)

Όταν τα συμπτώματα είναι υπό έλεγχο η φαρμακευτική αγωγή χρησιμοποιείται με σκοπό τη μείωση της συχνότητας των εξάρσεων.

Υπάρχουν αρκετές ομάδες φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση των ΙΦΝΕ. Τρεις είναι οι κατηγορίες στις οποίες μπορούμε να τα κατατάξουμε:

1. Τα αντιφλεγμονώδη
2. Τα συμπτωματικά
3. Τα αντιβιοτικά (που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση βακτηριακών λοιμώξεων που εμφανίζονται στου πάσχοντες με Νόσο του Crohn).

1. Aντιφλεγμονώδη

Αμινοσαλικυλικά (5-ASA)

• Σουλφασαλαζίνη. Η σουλφασαλαζίνη είναι γνωστή ως αμινοσαλικυλικό οξύ (5-ASA) και αποτελεί συνδυασμό δύο φαρμάκων (sulfapyridine και μια ένωση τύπου ασπιρίνης [5-ASA]) που μειώνει την έξαρση στο κόλον και βοηθά να παραμείνει σε ύφεση.
• Μεσαλαζίνη, Ολσαλαζίνη και Βαλσαλαζίδη. Αυτά τα νεώτερα φάρμακα στην κατηγορία 5-ASA είναι τόσο αποτελεσματικά όσο η σουλφασαλαζίνη, αλλά τείνουν να έχουν λιγότερες παρενέργειες επειδή δεν περιέχουν την ουσία sulfa. Αντ' αυτού, το ενεργό συστατικό (5-ASA) στη Μεσαλαζίνη υπάρχει σε μια ρητίνη. Η ρητίνη δεν διαλύεται έως ότου φθάσει το χάπι στον τελικό ειλεό και το παχύ έντερο, όπου απελευθερώνει το φάρμακο 5-ASA άμεσα όπου απαιτείται. Η Μεσαλαζίνη είναι αποτελεσματικότερη σε ήπιες ή μέτριες περιπτώσεις της νόσου Crohn, μπορεί να μειώσει τις πιθανότητες μιας υποτροπής της νόσου Crohn μετά από χειρουργική επέμβαση. Μια μορφή μεσαλαζίνης εγκεκριμένη από τον Ιανουάριο 2007 μπορεί να ληφθεί μια φορά την ημέρα για την Ελκώδη κολίτιδα αντί αρκετές φορές ημερησίως που απαιτούνται για άλλες μορφές.

Πιθανές παρενέργειες των παραπάνω είναι η ναυτία, ο πονοκέφαλος, η διάρροια, η δυσπεψία και δερματίτιδα.

Κορτικοστεροειδή

• Κορτικοστεροειδή. Τα κορτικοστεροειδή είναι παρόμοια με τη κορτιζόλη, ένα στεροειδές που το σώμα παράγει στα επινεφρίδια. Αυτό το ταχείας δράσης φάρμακο μειώνει την έξαρση και συνήθως συνταγογραφείται για να καταπραΰνει ένα οξύ ξέσπασμα. Μειώνοντας αργά την καθημερινή δόση των κορτικοστεροειδών επιτρέπεται στο σώμα να αρχίσει να παράγει κορτιζόλη πάλι από μόνο του. Καθώς παίρνουν κορτικοστεροειδή, μερικοί άνθρωποι μπορεί να έχουν μια γενική αίσθηση ευφορίας, ενώ άλλοι μπορεί να νοιώσουν ένα συναίσθημα ταραχής. Τα κορτικοστεροειδή χρησιμοποιούνται και για τις δύο μορφές των ΙΦΝΕ.
• Budesonide. Η βουδεσονίδη χρησιμοποιείται για να θεραπεύσει ήπιες περιπτώσεις για να μετριάσει την νόσο Crohn του ειλεού ή/και το πάνω μέρος του παχέος εντέρου. Η βουδεσονίδη είναι ένα κορτικοστεροειδές που επιδρά στον οργανισμό συνολικά και το μεγαλύτερο μέρος του φαρμάκου είναι εντεροδιαλυτό. Η βουδεσονίδη και για τις δύο μορφές των ΙΦΝΕ.

Οι πιο κοινές παρενέργειες των παραπάνω είναι η αύξηση του βάρους, το «στρογγύλεμα» - πρήξιμο του προσώπου, η αύξηση της τριχοφυίας, η εμφάνιση ακμής, η αύξηση της πίεσης, η λέπτυνση του δέρματος και η αύξηση του ζαχάρου. Η βουδεσονίδη προκαλεί λιγότερες παρενέργειες από άλλα κορτικοστεροειδή. Οι παρενέργειες του περιλαμβάνουν πονοκέφαλο, αναπνευστική λοίμωξη, και ναυτία.

Η μακροπρόθεσμη χρήση των κορτικοστεροειδών μπορεί να προκαλέσει οστεοπόρωση.

Ανοσοκατασταλτικά

• Αζαθειοπρίνη, 6-Μερκαπτοπουρίνη και Κυκλοσπορίνη. Η αζαθειοπρίνη, η 6-Μερκαπτοπουρίνη (6-ΜΡ) και η Κυκλοσπορίνη είναι ανοσοκασταλτικά-μια κατηγορία φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για να καταστείλουν το ανοσοποιητικό σύστημα. Οι ΙΦΝΕ είναι αυτοάνοσες ασθένειες, και καταστέλλοντας το ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να ελαττωθούν τα συμπτώματα, αφήνει επίσης το σώμα πιο ευαίσθητο στις μολύνσεις. Η αζαθειοπρίνη και η 6-ΜΡ αργούν να ενεργήσουν, και συνδυάζονται συχνά με ένα άλλο φάρμακο που ενεργεί γρήγορα, όπως κορτικοειδή. Η δράση της κυκλοσπορίνης είναι γρηγορότερη αλλά συνδέεται με τις σοβαρές παρενέργειες.
• Μεθοτρεξάτη. Η Μεθοτρεξάτη συχνότερα δίνεται με ένεση και τείνει να προκαλέσει ύφεση σε (8) οκτώ έως (10) δέκα εβδομάδες. Μια πόσιμη έκδοση του φαρμάκου είναι επίσης διαθέσιμη. Εάν ένας ασθενής παρατηρεί μια επιστροφή των συμπτωμάτων μετά από την αλλαγή από τις εγχύσεις στην πόσιμη έκδοση της μεθοτρεξάτης, πρέπει να το ελέγξουν με το γιατρό τους. Θα μπορούσε η πόσιμη δόση να μην απορροφάται αρκετά καλά από το σώμα.

Οι πιο κοινές παρενέργειες των παραπάνω είναι η μείωση του αριθμού των λευκών και ερυθρών αιμοσφαιρίων (αυξάνοντας τον κίνδυνο για μολύνσεις και συχνές ιώσεις στους ασθενείς), η ναυτία, παγκρεατίτιδα καθώς και η επιβάρυνση του συκωτιού. Ειδικά για τη Μεθοτρεξάτη η εγκυμοσύνη πρέπει να αποφευχθεί και από τους άνδρες και από τις γυναίκες που παίρνουν μεθοτρεξάτη επειδή μπορεί να προκαλέσει γενετικές ανωμαλίες και ακόμη και το θάνατο στα έμβρυα.

Λόγω της σοβαρότητας των πιθανών παρενεργειών γίνονται τακτικές αματολογικές εξετάσεις ώστε να προληφθούν αυτές οι παρανέργειες.

Βιολογικά (Anti-TNF)

• Infliximab (Remicade). Το Infliximab αποτελεί ένα μονοκλωνικό αντίσωμα που δεσμεύει τον παράγοντα νέκρωσης όγκων άλφα (ΤNF-alpha). O TNF-άλφα αποτελεί μια πρωτείνη που παράγεται όταν υπάρχει φλεγμονή και η οποία ευθύνεται για την επέκταση της φλεγμονής. Ο TNF-άλφα βρίσκεται σε υψηλότερο από τα κανονικά επίπεδα στους ανθρώπους με ΙΦΝΕ. Οι παρενέργειες περιλαμβάνουν κοιλιακό πόνο, ναυτία, κούραση, εμετό και σπάνια, μόλυνση. Αρχικά κατασκευάστηκε για την νόσο Crohn, τώρα το infliximab έχει εγκριθεί για να θεραπεύει και τις δύο μορφές των ΙΦΝΕ.
• Adalimumab (Humira). Το Adalimumab αποτελεί ένα μονοκλωνικό αντίσωμα που δεσμεύει τον παράγοντα νέκρωσης όγκων άλφα (ΤNF-alpha). O TNF-άλφα αποτελεί μια πρωτεΐνη που παράγεται όταν υπάρχει φλεγμονή και η οποία ευθύνεται για την επέκταση της φλεγμονής. Ο TNF-άλφα βρίσκεται σε υψηλότερο από τα κανονικά επίπεδα στους ανθρώπους με ΙΦΝΕ.

2. Συμπτωματικά

Αντιδιαρροϊκά

• Διφενοξυλάτη, Λοπεραμίδη. Η Διφενοξυλάτη και η Λοπεραμίδη μειώνουν τις συσπάσεις του εντέρου και απορροφούν το πρόσθετο νερό στο παχύ έντερο με αποτέλεσμα τη μείωση της συχνότητας των κενώσεων αλλά της διάρροιας.
• Χολεστυραμίνη. Η Χολεστυραμίνη μειώνει την ερεθιστική επίδραση των χολικών οξέων στο παχύ έντερο.

Οι πιο συνηθισμένες παρενέργειες είναι η δυσκοιλιότητα, η ναυτία και η δυσπεψία.

Αναλγητικά (Παυσίπονα)

• Παρακεταμόλη. Η Παρακεταμόλη ανακουφίζει από τον πόνο και μπορεί να μειώσει και το πρήξιμο των κλειδώσεων.

Οι πιο συνηθισμένες παρενέργειες είναι η δυσκοιλιότητα, η ναυτία και τα εξανθήματα.

Συμπληρώματα Σιδήρου, Φυλλικού Οξέος και Βιταμίνης Β12

Τα παραπάνω δίδονται στους ασθενείς που παρουσιάζουν μείωση των επιπέδων του σιδήρου, του φυλλικού οξέως και της βιταμίνης Β12 στον οργανισμό τους κατά τη διάρκεια των εξάρσεων των ΙΦΝΕ ή όταν οι ασθενείς δεν μπορούν να τα απορροφήσουν λόγω σημαντικής βλάβης στο έντερο.

3. Αντιβιοτικά

• Μετρονιδαζόλη, Σιπροφλοξασίνη, Κλαριθρομυκίνη. Χρησιμοποιούνται ως αγωγή σε αποστήματα ή για να βοηθήσουν στη μείωση της φλεγμονής του λεπτού ή του παχέος εντέρου.

Οι κύριες παρενέργειες της Μετρονιδαζόλης είναι η ναυτία, η μεταλλική γεύση, η αίσθηση μυρμηγκιάσματος στα άκρα.

Οι κύριες παρενέργειες της Σιπροφλοξανίσης και της Κλαριθρομυκίνης είναι η ναυτία, οι εμετοί και η διάρροια.

Εναλλακτικές θεραπείες

Οι επιπρόσθετες θεραπείες για τις ΙΦΝΕ μπορούν να περιλάβουν το βελονισμό, τη βιοανάδραση, τη υπνοθεραπεία, και τη μείωση του άγχους. Αυτές οι θεραπείες χρησιμοποιούνται συχνά από κοινού με τις ιατρικές αγωγές για να βοηθήσουν με την ένταση που προκαλείται στον ασθενή όταν διαγιγνώσκεται με μια χρόνια πάθηση.Μια πειραματική θεραπεία που μελετάται για τη χρήση σε ασθενείς με ΙΦΝΕ είναι το ιχθυέλαιο. Οι δύο τύποι λιπαρών οξέων που βρίσκονται στο πετρέλαιο ψαριών έχουν αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες που είναι σημαντικές σε διάφορες διαδικασίες του σώματος, συμπεριλαμβανομένου θρομβώσεις αίματος και την λειτουργία του ανοσοποιητικού.

Άλλες πειραματικές θεραπείες για τις ΙΦΝΕ, συμπεριλαμβανομένου aloe vera, προβιοτικά, αντιβιοτικά, ανοσοκατασταλτική θεραπεία και νικοτίνη(για την Ελκώδη Κολίτιδα), δεν έχουν μελετηθεί εκτενώς.

Νέες θεραπείες για τις ΙΦΝΕ μπορεί να εξελιχθούν από την τρέχουσα έρευνα.

Γράφει ο/η Αλεξάνδρα Γκλιάτη