Όταν πρωτομάθατε ότι πάσχετε από τη νόσο του Crohn, είναι φυσικό ότι σας δημιουργήθηκαν πολλά ερωτηματικά. Θα μπορώ να συνεχίσω την εργασία μου, τις σπουδές μου, να ταξιδεύω, να γυμνάζομαι; Μπορεί τα φάρμακα να έχουν παρενέργειες; Μήπως πρέπει να κάνω ειδική δίαιτα; Πώς θα με αντιμετωπίσουν οι άλλοι; Αυτό το φυλλάδιο προσφέρει μία σύντομη επισκόπηση της νόσου, της διάγνωσης και θεραπείας της, και του αντίκτυπο που έχει στην καθημερινή ζωή του ασθενούς και της οικογένειάς του.
Τι είναι η νόσος του Crohn;
Τι είναι η νόσος του Crohn;
Η νόσος Crohn είναι μια χρόνια φλεγμονή του γαστρεντερικού συστήματος. Ονομάσθηκε έτσι προς τιμή του του Νεοϋρκέζου γιατρού Burrill Crohn ο οποίος παρουσίασε το 1932 μαζί με τους συνεργάτες του μια σειρά ασθενών με αυτή την ασθένεια. H νόσος Crohn παρουσιάζει μεγάλες ομοιότητες με μια άλλη πάθηση του εντέρου που ονομάζεται ελκώδης κολίτιδα και παλιότερα πίστευαν ότι επρόκειτο για τις ίδιες παθήσεις. Σήμερα γνωρίζουμε ότι είναι δύο ξεχωριστές ασθένειες που ανήκουν στις Ιδιοπαθείς Φλεγμονώδεις Εντερικές Νόσους (ΙΦΕΝ) και παρά τις πολλές τους ομοιότητες έχουν και μεγάλες διαφορές. Η σπουδαιότερη διαφορά τους είναι ότι ενώ στην ελκώδη κολίτιδα πάσχει αποκλειστικά και μόνο το παχύ έντερο, στη νόσο Crohn συχνότερα η φλεγμονή είναι στο τελικό μέρος του λεπτού εντέρου (ειλεός), αν και μπορεί να προσβάλει
οποιοδήποτε άλλο τμήμα του γαστρεντερικού συστήματος.
Τι είναι το γαστρεντερολογικό σύστημα;
Εφόσον η νόσος του Crohn μπορεί να προσβάλει οποιοδήποτε σημείο του γαστρεντερολογικού συστήματος, θα ήταν χρήσιμο να γνωρίζαμε κάποια πράγματα για αυτό το τμήμα του σώματος, το οποίο είναι ένας συνεχόμενος κοίλος σωλήνας που ξεκινά από το στόμα και καταλήγει στον πρωκτό.
Βασικός σκοπός του συστήματος είναι να απορροφηθούν τα θρεπτικά συστατικά της τροφής. Η τροφή μεταφέρεται από το στόμα μέσω του οισοφάγου (του λαιμού) στο στομάχι και από εκεί στο λεπτό έντερο. Το λεπτό έντερο αποτελείται από τρία μέρη: το δωδεκαδάκτυλο, τη νήστιδα και τον ειλεό. Το λεπτό έντερο είναι το σημείο εκείνο που γίνεται η κυρίως απορρόφηση των απαραίτητων ουσιών της τροφής, ενώ τα υπόλοιπα μη θρεπτικά συστατικά περνούν στο παχύ έντερο ή όπως αλλιώς ονομάζεται κόλον. Στο παχύ έντερο απορροφάται όσο νερό χρειάζεται και σχηματίζονται τα κόπρανα που αποβάλλονται μέσω του πρωκτού.
Από τι προκαλείται η νόσος του Crohn;
Παρά τα χρόνια που πέρασαν από την ανακάλυψη της νόσου, η αιτία της συνεχίζει να παραμένει άγνωστη. Πάντως, από μελέτες που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια φαίνεται ότι η φλεγμονή του εντέρου οφείλεται σε μία πολύπλοκη αλληλεπίδραση των γονιδίων που κληρονόμησε ο ασθενής και κάτι από το περιβάλλον. Ξένες ουσίες (αντιγόνα) από το περιβάλλον μπορεί να είναι τα αίτια της φλεγμονής, ή μπορεί να παρακινούν την άμυνα του σώματος να ξεκινήσει φλεγμονώδεις διαδικασίες που συνεχίζουν ανεξέλεγκτα. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι όταν το ανοσοποιητικό σύστημα ενός ασθενή με νόσο Crohn “ανάψει”, δεν ξέρει πώς να “σβήσει” την κατάλληλη στιγμή. Σαν αποτέλεσμα, η φλεγμονή χρονίζει, αλλοιώνει το έντερο και προκαλεί τα συμπτώματα. Το σίγουρο είναι ότι δεν προκαλείται από κάποιο από τα γνωστά μικρόβια, γι’ αυτό δεν είναι μεταδοτική (κολλητική).
Είναι η νόσος Crohn κληρονομική;
Παρόλο που η νόσος Crohn δεν είναι μια καθαρά κληρονομική νόσος, δηλαδή δεν κληρονομείται συχνά από τη μητέρα ή τον πατέρα στο παιδί, φαίνεται ότι έχει τάση να εμφανίζεται συχνότερα σε άτομα της ίδιας οικογένειας και ειδικά σε δίδυμα αδέλφια. Οι μελέτες δείχνουν ότι περίπου το 20-25% των ασθενών μπορεί να έχουν ένα κοντινό συγγενή με νόσο Crohn ή ελκώδη κολίτιδα. Δυστυχώς, μέχρι σήμερα δεν είναι δυνατό να προβλέψει κανείς αν και ποια μέλη μιας οικογένειας μπορεί να εκδηλώσουν τη νόσο του Crohn. Επιστήμονες από όλο τον κόσμο συνεχίζουν να ερευνούν την περίεργη αυτή αρρώστια και ψάχνουν να βρουν τα γονίδια που την προκαλούν. Το ενθαρρυντικό είναι ότι τα τελευταία χρόνια έχουν βρεθεί ήδη ορισμένα από αυτά τα υπεύθυνα γονίδια και υπάρχει αισιοδοξία ότι η αιτία και η οριστική θεραπεία της νόσου δεν είναι πολύ μακριά.
Περίπου 10000 Έλληνες πάσχουν από ΙΦΕΝ. Στην χώρα μας παλιότερα επικρατούσε η αντίληψη ότι η νόσος Crohn ήταν μια σχετικά σπάνια ασθένεια, γεγονός που δεν ισχύει πλέον. Η Γαστρεντερολογική Κλινική του ΠΕΠΑΓΝΗ ήταν η πρώτη κλινική στην Ελλάδα που μετά από σοβαρή μελέτη παρουσίασε επίσημα στοιχεία για την Κρήτη στο διεθνή χώρο. Από τα στοιχεία αυτά προκύπτει ότι στη διάρκεια της πενταετίας 1990-1994, μόνο στο νομό Ηρακλείου διαγνώσθηκαν 37 νέοι ασθενείς, ενώ παρατηρήθηκε διπλασιασμός της συχνότητας της νόσου το 1994 σε σύγκριση με το 1990. Φαίνεται λοιπόν ότι στην Κρήτη η νόσος Crohn είναι τόσο συχνή όσο είναι και στις χώρες της Βόρειας Ευρώπης και παρουσιάζει σημαντική αυξητική τάση.
Όχι, δεν είναι ίδιες. Η σοβαρότητα αλλά και το είδος των συμπτωμάτων εξαρτώνται άμεσα από το σημείο του γαστρεντερικού σωλήνα που πάσχει και από το αν έχουν δημιουργηθεί επιπλοκές, όπως οι στενώσεις, τα αποστήματα ή τα συρίγγια. Έτσι, αν η νόσος Crohn πιάνει μόνο το παχύ έντερο, συνήθως υπάρχουν διάρροιες με αίμα, ενώ αν πάσχει το λεπτό έντερο οι διάρροιες δεν έχουν πάντα αίμα και κυριαρχεί ο πόνος και το χάσιμο βάρους. Επειδή πολύ συχνά η νόσος προσβάλει το τελικό κομμάτι του λεπτού εντέρου (ειλεός) που βρίσκεται κοντά στην σκωληκοειδή απόφυση, πολλές φορές η νόσος παρουσιάζεται σαν οξεία σκωληκοειδίτιδα και η διάγνωση μπαίνει μετά από το χειρουργείο (σκωληκοειδεκτομή). Σπάνια η νόσος Crohn μπορεί να παρουσιασθεί στο στομάχι ή στον οισοφάγο και να προκαλέσει έλκος με πόνο ή αιμορραγία.
Με ποιόν τρόπο γίνεται η διάγνωση της νόσου Crohn και τι εξετάσεις χρειάζεται να κάνω;
Η κολονοσκόπηση είναι μια εξέταση που γίνεται από γαστρεντερολόγο. Με ένα λεπτό και μαλακό σωλήνα που μπαίνει από τον πρωκτό, ο γιατρός μπορεί να δει απευθείας όλο το παχύ έντερο και πολλές φορές και το τελευταίο τμήμα του λεπτού εντέρου (ειλεό), να εξακριβώσει από τι πάσχει και πόσο ακριβώς τμήμα έχει πρόβλημα. Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι μπορεί να πάρει μικρά κομματάκια εντέρου (βιοψίες) και να τα στείλει για εξέταση στον Παθολογοανατόμο. Αυτός είναι ένας από τους πλέον σίγουρους τρόπους για να γίνει η διάγνωση της νόσου Crohn. Η εξέταση διαρκεί περίπου 20-30 λεπτά και χρειάζεται να έχετε κάνει από πριν δίαιτα και καλό καθαρισμό του εντέρου. Επειδή η κολονοσκόπηση μπορεί να σας προκαλέσει ελαφρύ πόνο, πριν την εξέταση γίνεται μία ενδοφλέβια ένεση που θα σας ηρεμήσει και ίσως σας φέρει λίγο ύπνο.
H εντερόκλυση είναι η εξέταση εκείνη που μπορεί να δώσει προς το παρόν τις περισσότερες πληροφορίες για την κατάσταση του λεπτού εντέρου. Γίνεται από ακτινολόγο και απαιτεί συγκεκριμένη δίαιτα και καθαρισμό του εντέρου με καθαρτικά. Το μειονέκτημα της είναι ότι ο γιατρός μπορεί να σας πει ποιό κομμάτι του λεπτού εντέρου έχει πρόβλημα, αλλά δεν μπορεί να πάρει βιοψίες.
Ανάλογα με την πορεία της νόσου, ίσως να χρειασθείτε μερικές συμπληρωματικές εξετάσεις, όπως είναι το υπερηχογράφημα, η αξονική τομογραφία, η μαγνητική τομογραφία κ.α. Στις μέρες μας βρίσκεται σε εξέλιξη ένας νέος ανώδυνος τρόπος εξέτασης του λεπτού εντέρου με ειδική κάψουλα που καταπίνει ο ασθενής. Υπάρχει η αισιοδοξία ότι στο μέλλον, μια ομάδα ασθενών θα μπορέσει να ωφεληθεί από αυτού του είδους την τεχνολογική εξέλιξη.
Θα έχω νόσο Crohn σε όλη μου τη ζωή;
Η νόσος Crohn είναι μία χρόνια πάθηση που παρουσιάζει εξάρσεις και υφέσεις. Αυτό σημαίνει ότι είναι μια κατάσταση που έρχεται και φεύγει, δηλαδή μπορεί ένας άρρωστος να είναι εντελώς καλά για μεγάλο χρονικό διάστημα, αλλά σε κάποια στιγμή να παρουσιάσει υποτροπή και συμπτώματα της αρρώστιας.
Από τη στιγμή που είχατε ένα επεισόδιο νόσου Crοhn, είναι σίγουρο ότι θα παρουσιάσετε και άλλο επεισόδιο ξανά στο μέλλον. Για πόσο καιρό θα είσαστε εντελώς καλά και πότε θα παρουσιάσετε ξανά υποτροπή δεν μπορεί κανείς να το προβλέψει. Υπάρχουν άτομα που παρουσιάζουν ελάχιστα επεισόδια σε όλη τους τη ζωή, ενώ κάποιοι άλλοι, ευτυχώς λίγοι, έχουν συνέχεια συμπτώματα.
Αυτό που είναι σίγουρο είναι ότι πρόκειται για μια κατάσταση με την οποία θα πρέπει να μάθετε να ζείτε μαζί, γι’ αυτό έχει μεγάλη σημασία να καταλάβετε την φύση της και πώς μπορείτε να την αντιμετωπίσετε.
Τι είναι αυτό που προκαλεί υποτροπή της νόσου Crohn και τι μπορώ να κάνω για να την προλάβω;
Δυστυχώς δεν γνωρίζουμε την αιτία που προκαλεί μια νέα υποτροπή. Όμως είναι γνωστό ότι η νόσος Crohn είναι πιο πιθανόν να εμφανισθεί μετά από ένα επεισόδιο γαστρεντερίτιδας ή ίωσης, μετά από θεραπεία με αντισυλληπτικά ή αντιρευματικά φάρμακα ή ύστερα από μια περίοδο με έντονο άγχος.
Καθώς το σώμα και το πνεύμα είναι αλληλένδετα, η συναισθηματική φόρτιση μπορεί να επηρεάσει τα συμπτώματα της νόσου Crohn, όπως και άλλων χρόνιων νόσων. Παρότι κάποιες φορές οι ασθενείς έχουν ψυχολογικά προβλήματα πριν την έξαρση, σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι το άγχος μπορεί να είναι η αιτία της νόσου.
Επίσης μερικά άτομα με νόσο Crohn έχουν παρατηρήσει ότι το κρασί, η μπύρα και ορισμένα άλλα οινοπνευματώδη τους προκαλούν διάρροια και φούσκωμα. Το σίγουρο είναι ότι πρέπει να αποφεύγετε τα οινοπνευματώδη όταν παίρνετε μερικά φάρμακα όπως η μετρονιδαζόλη (Flagyl), γιατί μπορεί να φέρει σαν αποτέλεσμα πολλές και επικίνδυνες παρενέργειες
Όλα αυτά δεν σημαίνουν ότι πρέπει να κάνετε αυστηρή δίαιτα, ειδικά όταν δεν έχετε συμπτώματα. Αντιθέτως είναι βασικό να παίρνετε όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεστε και να ακολουθείτε ένα φυσιολογικό και υγιές διαιτολόγιο.
Μπορεί να θεραπευθεί η νόσος Crohn;
1. Τα σαλικυλικά, δηλαδή τα Salofalk και Asacol τα οποία μπορούν να βοηθήσουν αρκετούς ασθενείς που η νόσος τους είναι κυρίως στο παχύ έντερο.
2. Τα αντιβιοτικά Ciproxin και Flagyl τα οποία βοηθούν κυρίως περιπτώσεις με αποστήματα και συρίγγια.
2. Η κορτιζόνη που δίνεται σε χάπια ή ένεση για ένα μικρό διάστημα (συνήθως 1-2 μήνες) σε περιπτώσεις υποτροπής.
3. Η βουδεσονίδη (Budecol, Budenofalk) που είναι κατά κάποιο τρόπο “υποκατάστατο” της κορτιζόνης και δρα κυρίως στον ειλεό και το αρχικό τμήμα του παχέος εντέρου.
4. Τα ανοσοκατασταλτικά, δηλαδή η αζαθειοπρίνη και η μεθοτρεξάτη που βοηθάνε ένα μεγάλο αριθμό ασθενών να μείνουν για πολλά χρόνια σε ύφεση και να κλείσουν τα συρίγγια τους.
5. Μια καινούργια κατηγορία φαρμάκων είναι ειδικά αντισώματα που αδρανοποιούν έναν παράγοντα φλεγμονής του εντέρου (TNF). Είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικά σε ασθενείς με συρίγγια ή συμπτώματα που δεν ανταποκρίνονται στις άλλες θεραπείες. Επειδή είναι δυνατόν να παρουσιασθούν επιπλοκές, είναι σημαντικό οι δύο τελευταίες κατηγορίες φαρμάκων να δίνονται από γαστρεντερολόγο που έχει εμπειρία στη νόσο Crohn, μπορεί να παρακολουθεί από κοντά τον ασθενή και να προλάβει οποιαδήποτε παρενέργεια. Επίσης είναι βασικό να μην σταματάτε την θεραπεία χωρίς τη συμβουλή του γιατρού σας, ακόμα κι αν αισθάνεστε εντελώς καλά.
Οδηγεί η νόσος Crohn σε καρκίνο;
Στις περιπτώσεις που η νόσος είναι χωρίς θεραπεία για πολλά χρόνια, υπάρχει ένας πολύ μικρός κίνδυνος να παρουσιασθεί δυσπλασία (αρχικό στάδιο καρκίνου) ή κακοήθεια στο λεπτό ή το παχύ έντερο. Παρόλο που ο κίνδυνος δεν είναι σημαντικός, όπως σε όλες τις χρόνιες παθήσεις, έτσι και στην περίπτωση της νόσου Crohn, εκείνο που έχει μεγάλη σημασία είναι η συστηματική παρακολούθηση και η συχνή επικοινωνία με το γιατρό σας.
Τι γίνεται σε σχέση με την νόσο Crohn και την εγκυμοσύνη;
Επιπλέον δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης οι εξάρσεις είναι συχνότερες, αλλά αντιθέτως υπάρχει η πιθανότητα βελτίωσης της νόσου. Είναι φυσικό ότι κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης η γυναίκα θα πρέπει να προσέχει ιδιαίτερα την διατροφή της και τη θρέψη της και να παίρνει σίδηρο και βιταμίνες.
Τα περισσότερα είδη φαρμάκων μπορούν να συνεχιστούν κανονικά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, συμπεριλαμβανομένων και της κορτιζόνης. Από τα ανοσοκατασταλτικά απαγορεύεται η χρήση της μεθοτρεξάτης, ενώ για την αζαθειοπρίνη, παρόλο που έχει ενοχοποιηθεί για διαταραχές εμβρύων σε πειραματόζωα, δεν υπάρχουν παρόμοιες περιπτώσεις ή παρενέργειες σε γυναίκες που την έπαιρναν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Φυσικά η απόφαση διακοπής της αζαθειοπρίνης πριν την προγραμματισμένη εγκυμοσύνη θα πρέπει να γίνει μετά από επιθυμία της ασθενούς και συζήτηση με το θεράποντα γιατρό, αφού ληφθεί σοβαρά υπόψη η πιθανότητα μελλοντικής υποτροπής μετά τη διακοπή του φαρμάκου.
Η νόσος Crohn είναι μια πάθηση που δεν θεραπεύεται με χειρουργική επέμβαση. Παρότι η επέμβαση μπορεί να οδηγήσει σε κάποια χρόνια χωρίς νόσο, δεν αποτελεί γιατρειά, καθώς η νόσος συνήθως επανέρχεται κοντά στο σημείο της αναστόμωσης (ένωσης του εντέρου). Για το λόγο αυτό, το χειρουργείο θεωρείται αναγκαίο στη νόσο Crohn μόνον όταν υπάρχει μεγάλη στένωση που προκαλεί ειλεό, αποστήματα, εσωτερικά ή εξωτερικά συρίγγια που δεν κλείνουν, αιμορραγία που δε σταματά, και γενικά συμπτώματα που δεν ελέγχονται με τα φάρμακα. Συνήθως το κομμάτι του εντέρου που πάσχει αφαιρείται και τα δύο κομμάτια του υγιούς εντέρου ενώνονται. Τα τελευταία χρόνια, σε περιπτώσεις με πολλές στενώσεις στο έντερο, εφαρμόζεται από εξειδικευμένους χειρουργούς μια ειδική “πλαστική” επέμβαση που έχει το πλεονέκτημα ότι διατηρεί και δεν αφαιρεί τμήματα εντέρου.
Η νόσος Crohn είναι μία σοβαρή χρόνια ασθένεια, αλλά δεν είναι θανατηφόρος. Οι περισσότεροι άνθρωποι με τη νόσο συνεχίζουν μία χρήσιμη και παραγωγική ζωή, παρά το γεγονός ότι μπορεί να εισαχθούν στο νοσοκομείο από καιρού εις καιρόν, ή χρειάζεται να λαμβάνουν φάρμακα. Κάθε ασθενής είναι διαφορετικός και η νόσος μπορεί να κυμαίνεται από ήπια, σε μέτρια ή σοβαρή κάποιες φορές. Όμως, ανάμεσα στις εξάρσεις, οι περισσότεροι ασθενείς αισθάνονται καλά και είναι σχετικά ελεύθεροι συμπτωμάτων.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
Πηγή: Σύλλογος Ατόμων με Ελκώδη κολίτιδα και Νόσο του Crohn Κρήτης
Πόσο συχνή είναι η νόσος Crohn;
Περίπου 50 άτομα στους 100 0000 πάσχει από νόσο Crohn. Παρόλο που είναι λιγότερη συχνή από την ελκώδη κολίτιδα, υπάρχει η άποψη ότι συχνότητα της αυξάνεται με γρηγορότερο ρυθμό. Η νόσος είναι περισσότερο συχνή στις χώρες της Βόρειας Ευρώπης και στις αστικές περιοχές, ενώ άντρες και γυναίκες προσβάλλονται το ίδιο. Μπορεί να αρχίσει σε οποιαδήποτε ηλικία, αλλά συνήθως εμφανίζεται σε νέους ενήλικες. Στις περισσότερες περιπτώσεις η διάγνωση γίνεται πριν την ηλικία των 30, και ένα πολύ μικρότερο ποσοστό μπορεί να παρουσιάσει τη νόσο μεταξύ 50 και 70 ετών. Παρόλα αυτά, η ασθένεια μπορεί να εμφανιστεί και σε μικρά παιδιά ή ηλικιωμένους.
Περίπου 10000 Έλληνες πάσχουν από ΙΦΕΝ. Στην χώρα μας παλιότερα επικρατούσε η αντίληψη ότι η νόσος Crohn ήταν μια σχετικά σπάνια ασθένεια, γεγονός που δεν ισχύει πλέον. Η Γαστρεντερολογική Κλινική του ΠΕΠΑΓΝΗ ήταν η πρώτη κλινική στην Ελλάδα που μετά από σοβαρή μελέτη παρουσίασε επίσημα στοιχεία για την Κρήτη στο διεθνή χώρο. Από τα στοιχεία αυτά προκύπτει ότι στη διάρκεια της πενταετίας 1990-1994, μόνο στο νομό Ηρακλείου διαγνώσθηκαν 37 νέοι ασθενείς, ενώ παρατηρήθηκε διπλασιασμός της συχνότητας της νόσου το 1994 σε σύγκριση με το 1990. Φαίνεται λοιπόν ότι στην Κρήτη η νόσος Crohn είναι τόσο συχνή όσο είναι και στις χώρες της Βόρειας Ευρώπης και παρουσιάζει σημαντική αυξητική τάση.
Ποια είναι τα συμπτώματα;
Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα που θα οδηγήσουν τον άρρωστο στο γιατρό είναι οι διάρροιες με ή χωρίς αίμα, ο κοιλιακός πόνος, ο πυρετός, η αιμορραγία από το έντερο, η ανορεξία και το επακόλουθο χάσιμο βάρους. Μερικοί ασθενείς συχνά νιώθουν κουρασμένοι και ληθαργικοί και μπορεί να έχουν αναιμία. Αν η ασθένεια έχει προχωρήσει, μπορεί να έχουν δημιουργηθούν στενώσεις στο έντερο και τότε όχι μόνο δεν παρουσιάζεται διάρροια, αλλά αντιθέτως υπάρχει έντονη δυσκοιλιότητα. Αν η στένωση είναι πολύ σφιχτή και δεν μπορούν να περάσουν τα κόπρανα και τα αέρια μέσα από αυτήν, μπορεί να δημιουργηθεί ειλεός εντέρου και τότε ο ασθενής έχει πόνο, εμετούς και δεν μπορεί να ενεργηθεί.
Κάποιοι ασθενείς μπορεί να αναπτύξουν στην περιοχή γύρω από τον πρωκτό, απόστημα ή συρίγγιο που δεν κλείνει εύκολα.
Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα που θα οδηγήσουν τον άρρωστο στο γιατρό είναι οι διάρροιες με ή χωρίς αίμα, ο κοιλιακός πόνος, ο πυρετός, η αιμορραγία από το έντερο, η ανορεξία και το επακόλουθο χάσιμο βάρους. Μερικοί ασθενείς συχνά νιώθουν κουρασμένοι και ληθαργικοί και μπορεί να έχουν αναιμία. Αν η ασθένεια έχει προχωρήσει, μπορεί να έχουν δημιουργηθούν στενώσεις στο έντερο και τότε όχι μόνο δεν παρουσιάζεται διάρροια, αλλά αντιθέτως υπάρχει έντονη δυσκοιλιότητα. Αν η στένωση είναι πολύ σφιχτή και δεν μπορούν να περάσουν τα κόπρανα και τα αέρια μέσα από αυτήν, μπορεί να δημιουργηθεί ειλεός εντέρου και τότε ο ασθενής έχει πόνο, εμετούς και δεν μπορεί να ενεργηθεί.
Κάποιοι ασθενείς μπορεί να αναπτύξουν στην περιοχή γύρω από τον πρωκτό, απόστημα ή συρίγγιο που δεν κλείνει εύκολα.
Είναι όλες οι μορφές της νόσου Crohn ίδιες;
Όχι, δεν είναι ίδιες. Η σοβαρότητα αλλά και το είδος των συμπτωμάτων εξαρτώνται άμεσα από το σημείο του γαστρεντερικού σωλήνα που πάσχει και από το αν έχουν δημιουργηθεί επιπλοκές, όπως οι στενώσεις, τα αποστήματα ή τα συρίγγια. Έτσι, αν η νόσος Crohn πιάνει μόνο το παχύ έντερο, συνήθως υπάρχουν διάρροιες με αίμα, ενώ αν πάσχει το λεπτό έντερο οι διάρροιες δεν έχουν πάντα αίμα και κυριαρχεί ο πόνος και το χάσιμο βάρους. Επειδή πολύ συχνά η νόσος προσβάλει το τελικό κομμάτι του λεπτού εντέρου (ειλεός) που βρίσκεται κοντά στην σκωληκοειδή απόφυση, πολλές φορές η νόσος παρουσιάζεται σαν οξεία σκωληκοειδίτιδα και η διάγνωση μπαίνει μετά από το χειρουργείο (σκωληκοειδεκτομή). Σπάνια η νόσος Crohn μπορεί να παρουσιασθεί στο στομάχι ή στον οισοφάγο και να προκαλέσει έλκος με πόνο ή αιμορραγία.
Είναι σημαντικό ότι δεν παρουσιάζουν όλοι οι άρρωστοι επιπλοκές, ούτε η νόσος είναι σε όλους σοβαρή. Αντιθέτως, είναι δυνατόν τα συμπτώματα να είναι ελάχιστα και για μεγάλο διάστημα να μην τους απασχολούν καθόλου.
Ποια άλλα προβλήματα μπορεί να αντιμετωπίσω;
Άτομα με νόσο Crohn είναι δυνατόν να παρουσιάζουν πόνο στην μέση με δυσκολία στις κινήσεις, πόνο στα χέρια, στα πόδια ή ακόμα και αρθρίτιδα, δηλαδή φλεγμονή (πρήξιμο) σε κάποια άρθρωση των χεριών ή των ποδιών. Σε αρκετές περιπτώσεις εμφανίζονται άφθες στο στόμα και ερεθισμός στα μάτια (τα μάτια κοκκινίζουν και υπάρχει φαγούρα ή πόνος). Λιγότερο συχνά είναι δυνατόν να παρουσιασθεί ερεθισμός στο δέρμα, με κοκκίνισμα, πόνο και έλκη, ή παθήσεις του συκωτιού και της χολής.
Με ποιόν τρόπο γίνεται η διάγνωση της νόσου Crohn και τι εξετάσεις χρειάζεται να κάνω;
Για να βγει το συμπέρασμα ότι έχετε νόσο Crohn και να διαπιστωθεί πόση έκταση έχει, ίσως να χρειασθεί να κάνετε μια σειρά εξετάσεων. Εκτός από τις εξετάσεις αίματος και κοπράνων, ένας λεπτομερής έλεγχος περιλαμβάνει την κολονοσκόπηση, γαστροσκόπηση και εντερόκλυση.
Η κολονοσκόπηση είναι μια εξέταση που γίνεται από γαστρεντερολόγο. Με ένα λεπτό και μαλακό σωλήνα που μπαίνει από τον πρωκτό, ο γιατρός μπορεί να δει απευθείας όλο το παχύ έντερο και πολλές φορές και το τελευταίο τμήμα του λεπτού εντέρου (ειλεό), να εξακριβώσει από τι πάσχει και πόσο ακριβώς τμήμα έχει πρόβλημα. Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι μπορεί να πάρει μικρά κομματάκια εντέρου (βιοψίες) και να τα στείλει για εξέταση στον Παθολογοανατόμο. Αυτός είναι ένας από τους πλέον σίγουρους τρόπους για να γίνει η διάγνωση της νόσου Crohn. Η εξέταση διαρκεί περίπου 20-30 λεπτά και χρειάζεται να έχετε κάνει από πριν δίαιτα και καλό καθαρισμό του εντέρου. Επειδή η κολονοσκόπηση μπορεί να σας προκαλέσει ελαφρύ πόνο, πριν την εξέταση γίνεται μία ενδοφλέβια ένεση που θα σας ηρεμήσει και ίσως σας φέρει λίγο ύπνο.
H γαστροσκόπηση είναι πολύ πιο απλή από την κολονοσκόπηση και διαρκεί 5-10 λεπτά. Γίνεται και αυτή από γαστρεντερολόγο και δε χρειάζεται ιδιαίτερη προετοιμασία. Ο σκοπός της γαστροσκόπησης είναι να εξετασθεί ο οισοφάγος, το στομάχι και το δωδεκαδάκτυλο και να διαπιστωθεί αν υπάρχουν βλάβες που οφείλονται σε νόσο Crohn.
H εντερόκλυση είναι η εξέταση εκείνη που μπορεί να δώσει προς το παρόν τις περισσότερες πληροφορίες για την κατάσταση του λεπτού εντέρου. Γίνεται από ακτινολόγο και απαιτεί συγκεκριμένη δίαιτα και καθαρισμό του εντέρου με καθαρτικά. Το μειονέκτημα της είναι ότι ο γιατρός μπορεί να σας πει ποιό κομμάτι του λεπτού εντέρου έχει πρόβλημα, αλλά δεν μπορεί να πάρει βιοψίες.
Ανάλογα με την πορεία της νόσου, ίσως να χρειασθείτε μερικές συμπληρωματικές εξετάσεις, όπως είναι το υπερηχογράφημα, η αξονική τομογραφία, η μαγνητική τομογραφία κ.α. Στις μέρες μας βρίσκεται σε εξέλιξη ένας νέος ανώδυνος τρόπος εξέτασης του λεπτού εντέρου με ειδική κάψουλα που καταπίνει ο ασθενής. Υπάρχει η αισιοδοξία ότι στο μέλλον, μια ομάδα ασθενών θα μπορέσει να ωφεληθεί από αυτού του είδους την τεχνολογική εξέλιξη.
Θα έχω νόσο Crohn σε όλη μου τη ζωή;
Η νόσος Crohn είναι μία χρόνια πάθηση που παρουσιάζει εξάρσεις και υφέσεις. Αυτό σημαίνει ότι είναι μια κατάσταση που έρχεται και φεύγει, δηλαδή μπορεί ένας άρρωστος να είναι εντελώς καλά για μεγάλο χρονικό διάστημα, αλλά σε κάποια στιγμή να παρουσιάσει υποτροπή και συμπτώματα της αρρώστιας.
Από τη στιγμή που είχατε ένα επεισόδιο νόσου Crοhn, είναι σίγουρο ότι θα παρουσιάσετε και άλλο επεισόδιο ξανά στο μέλλον. Για πόσο καιρό θα είσαστε εντελώς καλά και πότε θα παρουσιάσετε ξανά υποτροπή δεν μπορεί κανείς να το προβλέψει. Υπάρχουν άτομα που παρουσιάζουν ελάχιστα επεισόδια σε όλη τους τη ζωή, ενώ κάποιοι άλλοι, ευτυχώς λίγοι, έχουν συνέχεια συμπτώματα.
Αυτό που είναι σίγουρο είναι ότι πρόκειται για μια κατάσταση με την οποία θα πρέπει να μάθετε να ζείτε μαζί, γι’ αυτό έχει μεγάλη σημασία να καταλάβετε την φύση της και πώς μπορείτε να την αντιμετωπίσετε.
Τι είναι αυτό που προκαλεί υποτροπή της νόσου Crohn και τι μπορώ να κάνω για να την προλάβω;
Δυστυχώς δεν γνωρίζουμε την αιτία που προκαλεί μια νέα υποτροπή. Όμως είναι γνωστό ότι η νόσος Crohn είναι πιο πιθανόν να εμφανισθεί μετά από ένα επεισόδιο γαστρεντερίτιδας ή ίωσης, μετά από θεραπεία με αντισυλληπτικά ή αντιρευματικά φάρμακα ή ύστερα από μια περίοδο με έντονο άγχος.
Μπορεί η συναισθηματική φόρτιση να προκαλέσει έξαρση της νόσου;
Καθώς το σώμα και το πνεύμα είναι αλληλένδετα, η συναισθηματική φόρτιση μπορεί να επηρεάσει τα συμπτώματα της νόσου Crohn, όπως και άλλων χρόνιων νόσων. Παρότι κάποιες φορές οι ασθενείς έχουν ψυχολογικά προβλήματα πριν την έξαρση, σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι το άγχος μπορεί να είναι η αιτία της νόσου.
Το πιο πιθανό είναι ότι η συναισθηματική ανωμαλία κάποιων ασθενών είναι μία αντίδραση στα συμπτώματα της νόσου. Γι αυτό ασθενείς με νόσο Crohn συχνά χρειάζονται ψυχολογική υποστήριξη από την οικογένειά τους και τον θεράποντα ιατρό τους και πολλές φορές από ειδικό ψυχολόγο.
Πόσο σημαντική είναι η διατροφή στη νόσο του Corhn;
Πόσο σημαντική είναι η διατροφή στη νόσο του Corhn;
Η καλή διατροφή είναι απαραίτητη σε κάθε χρόνια νόσο, αλλά ιδιαίτερα στη νόσο του Crohn, που χαρακτηρίζεται από ανορεξία, φτωχή απορρόφηση και διάρροια. Αυτά τα συμπτώματα αποστερούν το σώμα από υγρά, θρεπτικά συστατικά, βιταμίνες και ιχνοστοιχεία. Για το λόγο αυτό ένα καλό διαιτολόγιο είμαι βασικό στη νόσο του Crohn και πολλές φορές χορηγούνται από το γιατρό ειδικά συμπληρώματα διατροφής και βιταμίνες.
Δε φαίνεται να υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο φαγητό ή ποτό που να ευθύνεται για τα επεισόδια υποτροπής, αν και κάθε άτομο ξεχωριστά είναι καλό να βρει αν υπάρχει το είδος τροφής που του προκαλεί προβλήματα και να το αποφεύγει. Μερικοί ασθενείς, ειδικά όταν έχουν διάρροια ή πόνο στην κοιλιά, είναι προτιμότερο να περιορίζουν το γάλα και τις λιπαρές τροφές. Όταν υπάρχουν στενώσεις στο έντερο θα πρέπει να αποφεύγονται οι δύσπεπτες τροφές, όπως το σκληρό κρέας, τα όσπρια, οι ξηροί καρποί, τα λαχανικά και τα φρούτα με πολλές ίνες και σπόρους καθώς και τα μεγάλα ή βαριά γεύματα.
Επίσης μερικά άτομα με νόσο Crohn έχουν παρατηρήσει ότι το κρασί, η μπύρα και ορισμένα άλλα οινοπνευματώδη τους προκαλούν διάρροια και φούσκωμα. Το σίγουρο είναι ότι πρέπει να αποφεύγετε τα οινοπνευματώδη όταν παίρνετε μερικά φάρμακα όπως η μετρονιδαζόλη (Flagyl), γιατί μπορεί να φέρει σαν αποτέλεσμα πολλές και επικίνδυνες παρενέργειες
Όλα αυτά δεν σημαίνουν ότι πρέπει να κάνετε αυστηρή δίαιτα, ειδικά όταν δεν έχετε συμπτώματα. Αντιθέτως είναι βασικό να παίρνετε όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεστε και να ακολουθείτε ένα φυσιολογικό και υγιές διαιτολόγιο.
Μπορεί να θεραπευθεί η νόσος Crohn;
Παρόλο που δεν υπάρχει ριζική φαρμακευτική θεραπεία, υπάρχουν πολλά φάρμακα που θα σας ανακουφίσουν από τα συμπτώματα, θα σας βοηθήσουν να ρυθμίσετε τη νόσο και να την διατηρήσετε “κοιμισμένη”. Ποιό είδος φαρμάκου θα πάρετε εξαρτάται από το πόσο βαριά είναι η νόσος και πόσο σοβαρή υποτροπή παρουσιάζει κάθε φορά. Οι ομάδες φαρμάκων που χρησιμοποιούνται σήμερα στη θεραπεία της νόσου Crohn είναι οι παρακάτω:
1. Τα σαλικυλικά, δηλαδή τα Salofalk και Asacol τα οποία μπορούν να βοηθήσουν αρκετούς ασθενείς που η νόσος τους είναι κυρίως στο παχύ έντερο.
2. Τα αντιβιοτικά Ciproxin και Flagyl τα οποία βοηθούν κυρίως περιπτώσεις με αποστήματα και συρίγγια.
2. Η κορτιζόνη που δίνεται σε χάπια ή ένεση για ένα μικρό διάστημα (συνήθως 1-2 μήνες) σε περιπτώσεις υποτροπής.
3. Η βουδεσονίδη (Budecol, Budenofalk) που είναι κατά κάποιο τρόπο “υποκατάστατο” της κορτιζόνης και δρα κυρίως στον ειλεό και το αρχικό τμήμα του παχέος εντέρου.
4. Τα ανοσοκατασταλτικά, δηλαδή η αζαθειοπρίνη και η μεθοτρεξάτη που βοηθάνε ένα μεγάλο αριθμό ασθενών να μείνουν για πολλά χρόνια σε ύφεση και να κλείσουν τα συρίγγια τους.
5. Μια καινούργια κατηγορία φαρμάκων είναι ειδικά αντισώματα που αδρανοποιούν έναν παράγοντα φλεγμονής του εντέρου (TNF). Είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικά σε ασθενείς με συρίγγια ή συμπτώματα που δεν ανταποκρίνονται στις άλλες θεραπείες. Επειδή είναι δυνατόν να παρουσιασθούν επιπλοκές, είναι σημαντικό οι δύο τελευταίες κατηγορίες φαρμάκων να δίνονται από γαστρεντερολόγο που έχει εμπειρία στη νόσο Crohn, μπορεί να παρακολουθεί από κοντά τον ασθενή και να προλάβει οποιαδήποτε παρενέργεια. Επίσης είναι βασικό να μην σταματάτε την θεραπεία χωρίς τη συμβουλή του γιατρού σας, ακόμα κι αν αισθάνεστε εντελώς καλά.
Είναι η νόσος Crohn ένα είδος καρκίνου του εντέρου;
Όχι, η νόσος Crohn είναι μια καλοήθης αρρώστια που οφείλεται σε φλεγμονή του εντέρου, εντελώς διαφορετική από τον καρκίνο.
Οδηγεί η νόσος Crohn σε καρκίνο;
Στις περιπτώσεις που η νόσος είναι χωρίς θεραπεία για πολλά χρόνια, υπάρχει ένας πολύ μικρός κίνδυνος να παρουσιασθεί δυσπλασία (αρχικό στάδιο καρκίνου) ή κακοήθεια στο λεπτό ή το παχύ έντερο. Παρόλο που ο κίνδυνος δεν είναι σημαντικός, όπως σε όλες τις χρόνιες παθήσεις, έτσι και στην περίπτωση της νόσου Crohn, εκείνο που έχει μεγάλη σημασία είναι η συστηματική παρακολούθηση και η συχνή επικοινωνία με το γιατρό σας.
Τι γίνεται σε σχέση με την νόσο Crohn και την εγκυμοσύνη;
Οι περισσότερες γυναίκες με νόσο Crohn μπορούν να γίνουν μητέρες χωρίς ιδιαίτερο πρόβλημα. Μειωμένη γονιμότητα έχει παρατηρηθεί μόνο σε γυναίκες που βρίσκονται σε φάση έξαρσης της νόσου. Η νόσος του Crohn δεν είναι ύποπτη για αποβολές ή για βλάβες του εμβρύου όταν η σύλληψη και η εγκυμοσύνη γίνουν σε φάση ύφεσης. Για το λόγο αυτό το πιο σημαντικό από όλα είναι να υπάρχει σωστός οικογενειακός προγραμματισμός και να αποφεύγεται η εγκυμοσύνη όταν υπάρχει ενεργός νόσος με συμπτώματα.
Επιπλέον δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης οι εξάρσεις είναι συχνότερες, αλλά αντιθέτως υπάρχει η πιθανότητα βελτίωσης της νόσου. Είναι φυσικό ότι κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης η γυναίκα θα πρέπει να προσέχει ιδιαίτερα την διατροφή της και τη θρέψη της και να παίρνει σίδηρο και βιταμίνες.
Τα περισσότερα είδη φαρμάκων μπορούν να συνεχιστούν κανονικά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, συμπεριλαμβανομένων και της κορτιζόνης. Από τα ανοσοκατασταλτικά απαγορεύεται η χρήση της μεθοτρεξάτης, ενώ για την αζαθειοπρίνη, παρόλο που έχει ενοχοποιηθεί για διαταραχές εμβρύων σε πειραματόζωα, δεν υπάρχουν παρόμοιες περιπτώσεις ή παρενέργειες σε γυναίκες που την έπαιρναν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Φυσικά η απόφαση διακοπής της αζαθειοπρίνης πριν την προγραμματισμένη εγκυμοσύνη θα πρέπει να γίνει μετά από επιθυμία της ασθενούς και συζήτηση με το θεράποντα γιατρό, αφού ληφθεί σοβαρά υπόψη η πιθανότητα μελλοντικής υποτροπής μετά τη διακοπή του φαρμάκου.
Ποιος είναι ο ρόλος του χειρουργείου στη νόσο Crohn;
Η νόσος Crohn είναι μια πάθηση που δεν θεραπεύεται με χειρουργική επέμβαση. Παρότι η επέμβαση μπορεί να οδηγήσει σε κάποια χρόνια χωρίς νόσο, δεν αποτελεί γιατρειά, καθώς η νόσος συνήθως επανέρχεται κοντά στο σημείο της αναστόμωσης (ένωσης του εντέρου). Για το λόγο αυτό, το χειρουργείο θεωρείται αναγκαίο στη νόσο Crohn μόνον όταν υπάρχει μεγάλη στένωση που προκαλεί ειλεό, αποστήματα, εσωτερικά ή εξωτερικά συρίγγια που δεν κλείνουν, αιμορραγία που δε σταματά, και γενικά συμπτώματα που δεν ελέγχονται με τα φάρμακα. Συνήθως το κομμάτι του εντέρου που πάσχει αφαιρείται και τα δύο κομμάτια του υγιούς εντέρου ενώνονται. Τα τελευταία χρόνια, σε περιπτώσεις με πολλές στενώσεις στο έντερο, εφαρμόζεται από εξειδικευμένους χειρουργούς μια ειδική “πλαστική” επέμβαση που έχει το πλεονέκτημα ότι διατηρεί και δεν αφαιρεί τμήματα εντέρου.
Είναι δυνατό να ζήσει κανείς μία φυσιολογική ζωή όταν πάσχει από τη νόσο Crohn;
Η νόσος Crohn είναι μία σοβαρή χρόνια ασθένεια, αλλά δεν είναι θανατηφόρος. Οι περισσότεροι άνθρωποι με τη νόσο συνεχίζουν μία χρήσιμη και παραγωγική ζωή, παρά το γεγονός ότι μπορεί να εισαχθούν στο νοσοκομείο από καιρού εις καιρόν, ή χρειάζεται να λαμβάνουν φάρμακα. Κάθε ασθενής είναι διαφορετικός και η νόσος μπορεί να κυμαίνεται από ήπια, σε μέτρια ή σοβαρή κάποιες φορές. Όμως, ανάμεσα στις εξάρσεις, οι περισσότεροι ασθενείς αισθάνονται καλά και είναι σχετικά ελεύθεροι συμπτωμάτων.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
Πηγή: Σύλλογος Ατόμων με Ελκώδη κολίτιδα και Νόσο του Crohn Κρήτης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου